Wdrożenie usługi przenoszenia numerów
Studium przypadku
Uruchomienie usługi przenoszenia numerów w sieciach telefonii mobilnej (Mobile Number Portability) oraz w sieciach telefonii stacjonarnej (Fixed Number Portability) miało duże znaczenie dla użytkowników telefonów i dla operatorów sieci, choć odmienne. Klientom sieci umożliwiło swobodny wybór rynkowej oferty, bez konieczności rezygnacji z posiadanego numeru. Było to szczególnie ważne dla firm korzystających z pewnej puli numerów katalogowych, wpisanych w procedury komunikacyjne z ich klientami i partnerami. Konieczność uruchomienia tej usługi zrodziła natomiast poważne obawy operatorów sieci. Wielu klientów indywidualnych oraz firm pozostawało ze swoimi operatorami tylko dlatego, że zmiana numeru katalogowego lub puli numerów byłaby kłopotliwa, kosztowna i obarczona ryzykiem utraty ważnych kontaktów. Możliwość zachowania numerów otwierała im drogę do korzystania z lepszych, rynkowych ofert.
Projekt NP (Number Portability) został zainicjowany w Polskiej Telefonii Cyfrowej w pionie DNO (Division of Network Operations), a następnie trafił do mnie (dyrektora Biura Rozwoju Biznesu). Zadania projektowe wykraczały bowiem poza problematykę ściśle techniczną i wymagały nawiązania wielowątkowej współpracy ze wszystkimi operatorami sieci telekomunikacyjnych – mobilnych i stacjonarnych. Wprowadzenie usług przenoszenia numerów realizowane było pod silną presją władz Unii Europejskiej oraz polskiego regulatora rynku telekomunikacyjnego – prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty. Niedotrzymanie termin uruchomienia usługi MNP było zagrożone karą utraty 3% rocznego dochodu operatora.
Projekt NP obejmował działania w dwóch oddzielnych sferach usługowych – w sferze telefonii mobilnej oraz w sferze telefonii stacjonarnej. W sektorze telefonii mobilnej obecnych było wówczas (lata 2005-2006) trzech operatorów: PTK Centertel, Polkomtel i PTC. Dołączyła do nich wkrótce firma P4 – operator sieci Play. Nieco później pojawili się operatorzy sieci wirtualnych (Mobile Virtual Network Operators), dla których usługa przenoszenia numerów miała fundamentalne znaczenie w kontekście możliwości rozwijania swojego biznesu. W sferze telefonii stacjonarnej działało około 170 operatorów, z dominującą na rynku Telekomunikacją Polską (dziś Orange).
Wyzwania
Wdrażanie usług MNP i FNP odróżniało się od implementowania innych usług telekomunikacyjnych tym, że musiało przebiegać we współpracy konkurujących ze sobą firm, obawiających się utraty swoich klientów. Z tego powodu, postępowanie projektowe przebiegało w atmosferze wielkiej nieufności oraz twardego negocjowania ustaleń technicznych, proceduralnych i biznesowych. Utrudniało to oczywiście dochodzenie do ostatecznych ustaleń i porozumień.
Wdrożenie usług MNP i FNP wymagało wprowadzenia wielu zmian w systemach teleinformatycznych, ustalenia i wprowadzenia procedur obsługi klientów, uzgodnienia metody kierowania ruchu telekomunikacyjnego na przeniesione numery (z centralną bazą lub bez), a także analizy bezpieczeństwa systemów, aktualizacji zasad rozliczeń interkonektowych oraz zawarcia nowych umów o współpracy. Skoordynowanie licznych zagadnień projektowych, ulokowanych w odległych od siebie dziedzinach, wymagało interdyscyplinarnego podejścia do planowania oraz koordynowania projektowych zadań.
Jednym z największych wyzwań było zapewnienie efektywnej komunikacji między grupami rozmaitych specjalistów zarówno wewnątrz firmy, jak i na forum międzyoperatorskim. Ustalenia techniczne, proceduralne i finansowe znajdowały swoje ostateczne potwierdzenie w sformalizowanych międzyoperatorskich porozumieniach, będących efektem twardych i żmudnych negocjacji. W rozmowach, w których uczestniczyli jednocześnie inżynierowie, prawnicy, handlowcy i analitycy finansowi, kluczowe znaczenie miało posługiwanie się zrozumiałym dla wszystkich językiem oraz klarowne tłumaczenie złożonych specjalistycznych zagadnień.
Struktura projektu MNP
Inicjowanie
- Opracowanie strategii wdrożenia systemu MNP
- Indetyfikacja obszarów związanych z MNP
- Identyfikacja zagadnień projektowych
Planowanie
- Organizowanie zespołu projektowego
- Opracowanie planu projektu
Wewnętrzne etapy prac
- Mapowanie kluczowych procesów MNP
- Ustalanie architektury systemów MNP
- Analizowanie systemów teleinformatycznych
- Zmiany w systemach teleinformatycznych
- Wewnętrzne testowanie systemów MNP
Współpraca z operatorami i regulatorem (URTiP)
- Porozumienie operatorów o współpracy
- Uzgodnienie procedur przenoszenia numerów
- Wdrożenie roboczego systemu MNP (P2P)
- Międzyoperatorskie testy techniczne
- Udział regulatora w testach
Wdrożenie docelowego systemu MNP
- Wdrożenie MNP w systemach sprzedaży
- Uzgodnienie koncepcji bazy CRNPDB
- Wdrożenie docelowych zmian w systemach
- Integracja systemów z bazą CRNPDB
- Testy techniczne systemu MNP
- Porozumienie w sprawie interfejsu IT i procedur
- Aktualizacja porozumień interkonektowych
- Aktualizacja procedur rozliczeniowych
- Opracowanie strategii komunikacyjnej
- Gotowość MNP u wszystkich operatorów
Metoda ACQ (All Call Query) pozwala na kierowanie połączeń bezpośrednio do operatora sieci (direct routing), który posiada przeniesiony do niego numer telefoniczny. Zestawienie każdego połączenia następuje po uprzednim odpytaniu bazy przeniesionych numerów, z której centrala inicjująca połączenie otrzymuje informację o operatorze lub centrali zarządzającej wywoływanym numerem. Metoda ACQ wymaga istnienia centralnej bazy danych przeniesionych numerów (Central Reference Number Portability Data Base), która może być zarządzana wspólnie przez operatorów, albo niezależny podmiot gospodarczy, bądź przez państwową jednostkę organizacyjną. Zasoby centralnej bazy są replikowane przez poszczególnych operatorów i aktualizowane raz na dobę.
Metoda QoR (Query on Release) polega na odpytywaniu bazy numerów przeniesionych tylko wtedy, gdy centrala operatora, do której skierowano połączenie odrzuci je z powodu przeniesienia wywoływanego numeru do innego operatora. Po uzyskaniu informacji o braku możliwości zakończenia połączenia, centrala inicjująca połączenie odpytuje bazę przeniesionych numerów i po uzyskaniu informacji o aktualnym jego statusie, kieruje połączenie bezpośrednio do operatora, który jest aktualnym właścicielem numeru.
Metoda OR (Onward Routing) polega na przekierowaniu połączenia przez sieć, która przeniosła numer telefoniczny do innego operatora. Połączenie jest inicjowane w sposób klasyczny i kierowane do innej na podstawie zaprogramowanych informacji o przydzielonych zakresach numeracji. Jeśli sieć otrzymująca żądanie zakończenia połączenia stwierdza, że wywoływany numer został przeniesiony, odpytuje bazę przeniesionych numerów, a następnie zestawia (przekierowuje) połączenie do właściwego operatora. Sieć dawcy numeru staje się elementem zestawionego połączenia przez cały czas trwania.
Metoda ACQ (All Call Query) w wariancie zdecentralizowanym różni się od scentralizowanego wariantu ACQ tym, że operatorzy bezpośrednio przekazują sobie informacje o wszystkich przenoszonych numerach. Każdy z nich posiada swoją własną bazę przeniesionych numerów i nie korzysta z pośrednictwa zewnętrznej, centralnej bazy. Ten wariant kierowania ruchu został zaimplementowany przez polskich operatorów sieci komórkowych przede wszystkim ze względu znacznie niższe koszty wdrożenia i utrzymania takiego rozwiązania.
Możliwość komunikowania się sprawia, że świat się kręci. Ułatwia kontakty międzyludzkie, pozwala nam uczyć się, rozwijać i czynić postępy.
W komunikacji nie chodzi tylko o mówienie i słuchanie,
lecz głównie o rozumienie tego, co zostało powiedziane – i w wielu przypadkach tego, co nie zostało powiedziane.
Joanna Rubin
Efekty realizacji projektu NP
Prawo zachowania numeru telefonicznego przy zmianie operatora zagwarantowała abonentom telefonicznym ustawa z dnia 16 lipca 2004 roku Prawo telekomunikacyjne (art. 70 i następne). Ostateczne terminy uruchomienia usługi przenośności numeru w sieciach mobilnych (MNP) wyznaczone zostały przez prezesa URTiP na 10 października 2005 roku (start pilotażowy) oraz 16 stycznia 2006 roku (pełne świadczenie). Udostępnienie usługi przenośności (FNP) w sieciach stacjonarnych wyznaczone zostało na dzień 31 grudnia 2005 roku. W praktyce trwało jednak dłużej, ze względu na konieczność zawierania umów z około 170. operatorami sieci stacjonarnych.
Opłaty za przeniesienie numeru zostały ustalone przez operatorów sieci mobilnych w wysokości około 100 zł. W ciągu dwóch pierwszych lat po wprowadzeniu usługi, przeniosło swoje numery około 200 000 użytkowników telefonicznych (postpaid i prepaid). Liczba przychodzących lub odchodzących ze swoim numerem użytkowników wahała się u poszczególnych operatorów na poziomie 0,5-2,5%. Wprowadzenie tej usługi było szczególnie korzystne dla nowych wirtualnych operatorów sieci mobilnych (MVNO), dzierżawiących czas połączeń u operatorów posiadających własne sieci komórkowe.
Zgodnie z założeniami URTiP, planowano pierwotnie zorganizowanie systemu przenoszenia numerów (mobilnych i stacjonarnych) z udziałem centralnej referencyjnej bazy przeniesionych numerów. Takie rozwiązanie byłoby korzystne dla obsługi przenośności przy rosnącej liczbie operatorów. Trzej, istniejący w tamtym czasie, operatorzy sieci komórkowych zdecydowali jednak o uruchomieniu usługi MNP w zdecentralizowanym modelu ACQ (All Call Query), bez centralnej bazy. O takiej decyzji przesądziły niższe koszty oraz krótszy czas implementacji takiego rozwiązania.
Wdrażanie usług MNP i FNP przez Polską Telefonię Cyfrową (dziś T-Mobile Polska) obywało się w okresie eskalacji konfliktu właścicielskiego i związanych z nim niejasności dotyczących zasad reprezentowania spółki. Poważnie utrudniało to prowadzenie negocjacji oraz podpisywanie porozumień międzyoperatorskich, związanych z projektem NP.
