Wysokie bezrobocie, kryzys finansów publicznych oraz problematyka przystąpienia do Unii Europejskiej to tematy, które spychają na dalszy plan zagadnienia związane z koniecznością budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego. Tymczasem, zaniedbanie tej sfery rozwoju może zepchnąć Polskę na wiele lat do cywilizacyjnego zaścianka.
Mobilna rewolucja
Rewolucyjne przemiany technologiczne w dziedzinie informatyki i telekomunikacji wyznaczają̨ nowe perspektywy rozwoju demokratycznych społeczeństw i form sprawowania władzy. Tak jak symbolem XX wieku był samochód, który powstał z idei połączenia wozu konnego z silnikiem parowym, tak symbolem wieku XXI będzie kieszonkowy, multimedialny terminal komunikacyjny, który połączy sieci telekomunikacyjne, informatyczne, radiowe i telewizyjne w jeden, zintegrowany system mobilnego dostępu do informacji i usług.
Mowa tu oczywiście o usługach, które są dostępne w sieciach telefonii komórkowych dzięki szybkiej, bezprzewodowej transmisji danych. Najbardziej rozbudowane serwisy tego rodzaju funkcjonują̨ dziś w Japonii (NTT DoCoMo) i Korei Południowej (SK Telecom) w sieciach trzeciej generacji (3G), opartych na technologii WCDMA. Oferują̨ one swoim klientom bogatą, multimedialną zawartość informacyjną, transmitowaną w formie tekstu, dźwięku oraz statycznych i ruchomych obrazów. Znaczą̨ jej cześć stanowią̨ wiadomości ze świata polityki i biznesu oraz serwisy ułatwiające korzystanie z rozmaitych usług publicznych. Pierwsze europejskie sieci telefonii komórkowej 3G zostaną udostępnione komercyjnie w ciągu kilku najbliższych miesięcy, natomiast w naszym kraju nastąpi to nie wcześniej niż̇ w latach 2005-2006.
Nowe możliwości
Z każdym miesiącem wzbogacana jest zawartość baz danych i rozmaitość serwisów oferowanych w sieciach komórkowych. Uniwersalną platformą komunikacyjną jest Internet, który dzięki unikalnym właściwościom sieci komórkowych, korzystnie odróżnia się̨ od Internetu stacjonarnego, umożliwiając abonentowi automatyczne uzyskiwanie informacji związanych z miejscem swojego aktualnego pobytu oraz sytuacją, w jakiej się̨ znajduje. Atrakcyjność serwisów WAP, oferujących mobilny dostęp do Internetu, wzrosła dzięki technologii GPRS, która wydatnie zwiększyła prędkość transmisji danych oraz umożliwiła rozliczenia rachunków na podstawie ilości przesłanej informacji, a nie za czasu trwania połączeń.
Wyrazem wyjątkowego znaczenia nowych technologii komunikacyjnych dla cywilizacyjnego rozwoju jest choćby zaangażowanie takich gigantów z branży IT jak Intel, Microsoft, Texas Instruments, Samsung, Panasonic, Sony, Oracle, ale także koncernów medialnych takich Time Warner, Endemol, Sega, czy Microsoft Networks (MSN). Podejmowane przez nich starania zmierzają̨ do umieszczenia w naszych kieszeniach tego wszystkiego, co oferuje dziś komputer PC, przeglądarka internetowa oraz radio i telewizja. Zapewne już niedługo współczesny telefon komórkowy będzie wydawał się̨ wynalazkiem tak archaicznym, jak dziś telegraf.
Cena postępu
Nowe możliwości bezprzewodowych technologii komunikacyjnych uproszczą nasze codzienne życie, ułatwią pracę, a także zaoferują̨ nowe możliwości rozrywki. Rozpowszechnienie elektronicznego podpisu wydatnie zwiększy możliwość składania oświadczeń woli na odległość w sprawach urzędowych (np. rozliczanie podatków) i biznesowych (np. podpisywanie umów), bez jakichkolwiek ograniczeń́ geograficznych, minimalizując koszty i stratę̨ czasu. Operatorzy sieci komórkowych i ich partnerzy wyznaczają̨ nowe horyzonty dla cywilizacji XXI wieku. Na ile jednak przygotowane jest nasze społeczeństwo, rząd, instytucje publiczne i my sami do udziału w tym postępie?
Szybki postęp rodzi niebezpieczeństwo tzw. społecznego wykluczenia tych wszystkich, którzy nie nadążają̨ za rozwojem. Kto nie nadąża, ten wypada z gry – traci pozycję społeczną, możliwości utrzymania dobrej pracy i materialnego statusu. Dotyczy to w równej mierze ludzi, jak i zapóźnionych w rozwoju organizacji. Zacofana technologicznie firma generuje wysokie koszty i bankrutuje. A zacofany urząd…?
Zastanawiając się̨ nad perspektywami wykorzystania systemów bezprzewodowej komunikacji przez jednostki administracji publicznej warto sobie uświadomić, w jakim zakresie wykorzystuje ona łatwo dostępne i relatywnie tanie narzędzia, takie jak komputery PC, sieci typu LAN i MAN, Intranet, zasoby Internetu, własne witryny WWW, czy pocztę̨ elektroniczną. Poza kilkoma wyjątkami, obraz technicznego zacofania tej sfery jest bardzo niepokojący. Poważne zaniepokojenie budzi także problematyka ujednolicenia numerów identyfikacyjnych NIP, REGON i PESEL, powiązania ewidencyjnych bazy danych administrowanych przez jednostki rządowe i samorządowe, unifikacji systemów informacji przestrzennej oraz zarządzania katastrem i zbiorami ksiąg wieczystych.
Postępu nie można zatrzymać, a świat nie będzie czekał. Im bardziej będziemy opóźnieni w sferze technologii informacyjnych, tym większe będą nasze szanse na cywilizacyjny zaścianek. Przystąpienie do Unii Europejskiej otwiera przed przed Polską szansę odrobienia dystansu, jaki dzieli nasz kraj od rozwiniętych krajów zachodnich. Czy będziemy jednak potrafili z niej skorzystać – choćby tak, jak Irlandia, budując własne Silicon Valley? A może uda nam się̨ wesprzeć rozwój sektora nowych technologii z amerykańskiego offsetu – wzorem Finlandii, która w ten sposób zbudowała potęgę̨ Nokii, a przemysł telefonii komórkowej podniosła do rangi narodowego biznesu?
Konieczność nowych regulacji prawnych
Dla przyspieszenia tempa rozwoju sektora telekomunikacyjnego, czy też ujmując ten kontekst szerzej – sektora nowych technologii komunikacyjnych, opartych na transmisji danych – konieczne jest uchwalenie nowego Prawa telekomunikacyjnego. Obecnie obowiązująca ustawa wprowadziła przełomowe zmiany w porównaniu ze stanem prawnym sprzed 1 stycznia 2001 roku, wciąż jednak wymaga wielu istotnych korekt. Nowela, będąca na etapie sejmowej debaty, jest w pewnym sensie spóźniona, ponieważ nie uwzględnia dyrektyw zawartych najnowszym pakiecie regulacyjnym Unii Europejskiej, który zacznie obowiązywać kraje członkowskie już od 25 lipca tego roku. W niedługim czasie czeka nas zatem kolejna, gruntowna rekonstrukcja ustawy, która powinna w pełnym zakresie zharmonizować normy naszego Prawa telekomunikacyjnego z prawem europejskim.
Niepokojące jest bardzo powolne tempo prac ustawodawczych. Nowe europejskie regulacje powinny być́ wprowadzone do naszego systemu prawnego najpóźniej z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, czyli w maju przyszłego roku. Tymczasem prace w parlamencie koncentrują̨ się̨ na wprowadzaniu zmian, które nie odpowiadają̨ najnowszym regulacjom europejskim. Operatorzy telefonii komórkowej podejmują̨ wysiłki by chronić prawo przed zmianami, które mogłyby szkodzić rozwojowi rynku i tego sektora. Udało im się̨ przekonać parlamentarzystów do odstąpienia od propozycji wprowadzenia obowiązku rejestrowania abonentów korzystających z systemu usług przedpłaconych, obecnie natomiast zabiegają̨ o właściwe unormowanie sytuacji operatorów o znaczącej pozycji rynkowej. Chodzi o propozycję rozszerzenia treści art. 62 Prawa telekomunikacyjnego na operatorów komórkowych, która jest ewidentnie sprzeczna z dyrektywami zawartymi w najnowszym pakiecie regulacyjnym Unii. Dalsze niekorzystne zmiany zaproponowano w części normującej problematykę̨ łączenia sieci telekomunikacyjnych oraz ustalania zasad rozliczeń między operatorami.
Wiele wątpliwości operatorów sieci komórkowych budzi decyzja prezesa URTiP z 31 grudnia 2002 roku, uznająca ich operatorami o znaczącej pozycji rynkowej. Ich zdaniem, postepowanie w tej sprawie jest niezgodne z zasadą łagodnej ingerencji państwa w funkcjonowanie rynku komunikacji elektronicznej, przyjętą̨ w polityce regulacyjnej Unii Europejskiej. Decyzja ta wydana została przedwcześnie, z naruszeniem zasad procedury administracyjnej, stwarzając poważne niebezpieczeństwo przeregulowania rynku. Otwiera niebezpieczną ścieżkę prawną, na której może dochodzić do administracyjnego przymuszania operatorów sieci komórkowych, do podejmowania współpracy z firmami o wątpliwej wiarygodności, które bez większego trudu uzyskały zezwolenia na prowadzenie działalności w charakterze wirtualnego operatora telefonii komórkowej (MVNO). Stopień złożoności problematyki związanej z oferowaniem usług przez operatorów wirtualnych wymaga starannych przygotowań po obu stronach i dochodzenia do współpracy na zasadzie swobody zawierania umów. W przeciwnym razie może dojść do poważnych zakłóceń w sektorze i na rynku usług telekomunikacyjnych.
Potrzeba rzetelności i wiarygodności
Sektor mediów elektronicznych wymaga szczególnej ochrony ze względu na jego strategiczne znaczenie dla społeczeństwa i państwa. Z tego względu, konieczne jest ustalenie sprawnych procedur weryfikacji wiarygodności podmiotów ubiegających się̨ o zezwolenia na prowadzenie działalności telekomunikacyjnej. Automatyczne wydawanie zezwoleń każdemu, kto się po nie zgłosi, to działalność niebezpieczna i nieracjonalna – po prostu pozbawiona sensu.
Przejrzystość finansów to podstawa budowy zaufania klientów i biznesowych partnerów, o co powinna troszczyć się każda firma, bez żadnych szczególnych zachęt. Jeśli tak się̨ nie dzieje, to oznacza, że nasze życie gospodarcze dotknięte jest niebezpieczną chorobą. Okresowe publikowanie informacji o stanie przedsiębiorstwa należy w ustabilizowanych gospodarkach zachodnich do kanonu dobrych praktyk korporacyjnych. Nie należy więc postrzegać wysiłków zmierzających do poszerzenia zakresu jawności życia gospodarczego jako dążenia do ograniczenia swobód gospodarowania, czy też powrotu do mechanizmów funkcjonowania państwa policyjnego.
Tomasz Domański
Przegląd Środkowoeuropejski, Warszawa 2003
© Materiał chroniony prawem autorskim – wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie bez zgody autora jest zabronione.
W razie potrzeby, proszę o kontakt.
